Maori thuộc tộc người Polynesian, cùng gốc với các đảo Hawaii, Samoa, Fiji… ở Thái Bình Dương, đã phát hiện ra New Zealand vào khoảng thế kỷ thứ 10, họ là những chủ nhân đầu tiên của NZ và gọi vùng đất này là Aotearoa. Trải nghiệm văn hóa người Maori là một trong những điều không thể bỏ qua khi đến đảo Bắc New Zealand, bên cạnh ngôi làng Hobbiton vốn quá quen thuộc.

Năm 1769, thuyền trưởng James Cook thuộc Hải quân Hoàng gia Anh đã đến thám hiểm và tuyên bố New Zealand là đất của Anh Quốc. Người châu Âu đến định cư ở đảo này đã bị người bản xứ Maori chống lại. Cuộc đấu tranh của người Maori kéo dài gần một thế kỷ, kết quả là hai bên đã thoả hiệp và ký Hiệp định Waitangi ngày 6/2/1840 theo đó người Maori công nhận việc Hoàng gia Anh bảo hộ New Zealand. Hoàng gia Anh cũng phải thừa nhận quyền sở hữu đất đai của người Maori.

Thật ra các nhà thám hiểm Anh không phải là người Âu châu đầu tiên tới New Zealand, người Hà Lan đã tới từ trước, nhưng vì không có thông dịch, không hiểu ngôn ngữ và văn hoá, nên họ thất bại trong việc đối thoại với người Maori. Dù vậy họ đã kịp đặt tên cho vùng này là New Zealand theo Zeeland, tên một vùng đất thuộc Hà Lan. James Cook hiểu được điều đó và đến đây với một người biết tiếng bản địa, và ông đã thành công trong việc ghi thêm một cái tên vào danh sách Commonwealth. ✌? Key learning: thông dịch là rất quan trọng và nếu không có ngân sách và tầm nhìn cho thông dịch thì chính phủ, các business sẽ thua nhiều hơn họ có thể tưởng tượng ? ??? (nghề mình có giá trị quá chứ lị ??)

Từ Maori có nghĩa là bình thường. Khi Cook tới NZ, ông hỏi người bản địa who are you, họ trả lời maori, nghĩa là… chúng tôi là người bình thường chứ là ai. Và thế là người Anh gọi họ là Maori một cách rất vớ vẩn ?? anh bạn Maori, dạy Maori studies cho học sinh cấp 2, 3 của mình kể vậy á.

Đi roadtrip vòng quanh đảo Nam New Zealand, nhưng mình không gặp người Maori nhiều. Đảo Nam khá hoang sơ và ít dân local. Chỉ khi lên đảo Bắc mới thấy người không là người, ở đâu cũng có nhiều khu dân cư, xe cộ, và mình cũng gặp người Maori khá nhiều. Lặn lội đường xa đến Rotorua cũng chỉ để xem Haka – điệu nhảy truyền thống của người Maori trong làng Tamaki. Nguyên tắc khi xem Haka là không được cười mỉm cười ha ha, không được lè lưỡi lại, vì đó là sự xúc phạm văn hoá.

Tamaki là một gia đình, họ rất tài năng, có 10 mấy người vừa đón khách vừa kể chuyện vừa nhảy múa hát hò. Và họ hát rất hay. (Dân đảo nào thấy cũng hát hay, giọng khoẻ và cao vút). Người Maori nói chung, dù sống trong xã hội Âu quá, vẫn gìn giữ giá trị bản địa, mang phong tục xăm mình, nhảy Haka, nướng hangi (underground bbq)… Họ yêu thiên nhiên, trân trọng từng hàng cây, từng ngọn cỏ, rất lành tính. Dù cái anh mặt xăm nhiều nhất trong clip này hỏi mình từ đâu đến xong nháy mắt, vỗ bụng bảo yummy ?

Đội tuyển rugby All Blacks của NZ là đương kim vô địch thế giới, trước mỗi trận đấu, sau màn quốc ca thì họ nhảy Haka, thách thức và đầy kiêu hãnh. Hồi coi trận đấu với Úc, All Black đối thủ tức lên não mà không có điệu nhảy nào để đấu lại ? Có lẽ cũng nhờ tinh thần chiến binh này mà họ đánh đâu thắng đó và vừa rồi mới cho Pháp thua với khoảng cách tới 30 mấy điểm.