Y tế liên ngành (allied health) là những chuyên gia trong khối ngành sức khỏe, bên cạnh bác sĩ và điều dưỡng, họ đóng vai trò hỗ trợ, chăm sóc, giúp mỗi cá nhân đảm bảo sức khỏe tổng thể từ thể chất tới tinh thần. Ở Úc (hay các nước phát triển tương tự) thì y tế liên ngành rất được chú trọng và tính tới thời điểm hiện tại thì nhiều ngành nằm trong nhóm ngành định cư dài hạn hoặc ngắn hạn. Các bạn có thể tham khảo nếu quan tâm tới du học Úc vì mục đích định cư, muốn học khối ngành sức khỏe nhưng không thấy phù hợp với ngành Điều dưỡng. Lưu ý bài viết mang quan điểm cá nhân và không được xem là lời khuyên về du học, định cư. Đọc thêm nội dung sơ lược những chuyên ngành này, và nội dung chi tiết về ngành điều dưỡng trong ebook Cẩm nang Du học Úc ngành Điều dưỡng

Ở Úc, một bệnh nhân được chăm sóc bởi đội ngũ đa ngành (multidisciplinary team) từ y bác sĩ, điều dưỡng tới chuyên viên y tế liên ngành (allied health), với tôn chỉ chăm sóc bệnh nhân một cách toàn diện (holistically) từ thể chất lẫn tinh thần. Một người bình thường sẽ được theo dõi tổng quát bởi bác sĩ gia đình (general practice), nếu có bất kì vấn đề/ mối quan tâm nào, GP của bạn sẽ làm giấy giới thiệu (reference letter) đưa bạn tới gặp bác sĩ chuyên khoa (specialist) ở bệnh viện, các cơ quan y tế liên quan, hoặc gặp gỡ một chuyên viên y tế liên ngành. Điều dưỡng làm việc trực tiếp và gián tiếp với rất nhiều chuyên viên y tế liên ngành. Vì vậy, dù ở bất kì vị trí nào, bạn cũng cần phải hiểu về y tế liên ngành nói riêng cũng như hệ thống y tế, xã hội nói chung thì mới có thể chăm sóc bệnh nhân một cách toàn diện. 

Bài viết này cũng đặc biệt quan trọng với những người đang sống ở Úc nhưng vẫn chưa hiểu rõ những dịch vụ y tế liên ngành mà bạn có thể sử dụng. Các dịch vụ do chính phủ hoặc các tổ chức phi lợi nhuận cung cấp có thể miễn phí nếu bạn có Medicare, gói hỗ trợ người già My Aged Care hoặc bảo hiểm khuyết tật NDIS, mặc dù thường có một danh sách chờ đối với các dịch vụ công cộng. Nếu có bảo hiểm tư nhân hoặc có khả năng tài chính, bạn có thể thuê chuyên gia y tế liên ngành có cung cấp dịch vụ tư nhân (sole trader) hoặc email cho Quyên tại quyen.nurse@gmail.com để mình có thể hỗ trợ bạn tìm dịch vụ nhé. 

Trong phần này có lẽ bạn sẽ thấy có nhiều chuyên môn chỉ để hỗ trợ vận động cơ thể, hoặc chỉ để hỗ trợ bàn chân mà nếu chưa làm việc trong khối ngành sức khỏe, hoặc chưa sống ở Úc, có lẽ bạn sẽ hơi khó hình dung. Quả thật là ở Úc, các chuyên viên y tế liên ngành học rất sâu vào một lĩnh vực và có thể chỉ làm đúng một việc cụ thể thôi.

Tham khảo https://ahpa.com.au/ nếu bạn quan tâm tới nhóm ngành allied health – y tế liên ngành ở Úc nhé.

Những ngành nghề thông dụng trong y tế liên ngành (allied health)

Audiologist là chuyên gia về mất thính lực (hearing loss) và rối loạn thăng bằng (balance disorders).

Counsellor/ Psychotherapists Counsellor – Tư vấn tâm lý, Counsellor không phải là nhà tâm lý học (psychologist có chuyên môn tâm lý học nhưng không được phép kê thuốc điều trị) hay bác sĩ tâm thần (psychiatrist, là bác sĩ có chuyên môn tâm thần học và được kê thuốc điều trị).

Psychologist – nhà tâm lý học, chuyên gia về hành vi của con người, nghiên cứu về não bộ, trí nhớ, học tập và các quá trình xung quanh sự phát triển của con người.

Chiropractor – chuyên viên trị liệu thần kinh cột sống – Chiropractor tiếng Việt thường dịch là bác sĩ trị liệu thần kinh cột sống, nhưng theo định nghĩa ở Úc, chiropractor không phải là medical doctor (bác sĩ). Nghề chiropractor ở Úc là một chuyên viên có khả năng chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị đau lưng và các rối loạn của hệ thống cơ xương.

Osteopath – chuyên viên nắn xương – osteopathy (y học nắn xương) là phương pháp cải thiện sức khoẻ thủ công không dùng thuốc hay phẫu thuật. Osteopath cân chỉnh khung xương, khớp và cơ, giúp các bộ phận trên khoẻ hơn, giảm tình trạng căng cơ hoặc chấn thương trong chuyển động hàng ngày.

Chiropractor chủ yếu tập trung vào điều chỉnh cột sống để giảm đau và tăng khả năng vận động ở vùng bị ảnh hưởng, trong khi osteopath sẽ tập trung chủ yếu vào điều trị mô mềm, với điều chỉnh xương là trọng tâm thứ yếu và do đó có thể có các cuộc hẹn theo dõi trong một thời gian dài hơn so với chiropractor.

Physiotherapist – chuyên viên vật lý trị liệu – là nhóm allied health thông dụng và có lẽ được biết đến nhiều hơn những ngành khác.

Occupational Therapist – chuyên viên trị liệu nghề nghiệp – đọc bài viết

Rehabilitation Counsellor – Cố vấn phục hồi chức năng

Orthotics / Prosthetics – Kỹ thuật viên dụng cụ chỉnh hình/ bộ phận giả – đánh giá, kê đơn, thiết kế, sản xuất và lắp tất cả các loại thiết bị, dụng cụ chỉnh hình vd nẹp (splints), mắc cài (braces) hay tay chân giả (artificial limbs) và các dịch vụ lâm sàng liên quan giúp khả năng vận động và tính độc lập trong cuộc sống cho những người bị bệnh hoặc khuyết tật, hoặc sau phẫu thuật liên quan tới chỉnh hình.

Pedorthist – chuyên viên chăm sóc và luyện tập chân – Ngành pedorthy (chăm sóc và luyện tập chân) giúp những bệnh nhân có các vấn đề về dáng đi, bàn chân và mắt cá chân, cung cấp các giải pháp thiết thực và tích cực nhằm cải thiện cuộc sống hàng ngày của mọi người.

Podiatrist – chuyên viên khoa bàn chân – Podiatry là chuyên môn trong y học nghiên cứu về bàn chân, chẩn đoán, điều trị nội khoa và phẫu thuật các rối loạn ở lòng bàn chân, mắt cá chân và chân.

Radiographer – Kỹ thuật viên chụp X-quang – Radiographer (hay còn gọi là Diagnostic Radiographer/Medical Imaging Technologist) chụp X-quang và các hình ảnh y tế khác như CT, MRI, chụp đo mật độ xương… để hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán bệnh và chấn thương.

Lưu ý: Radiographer không phải là Radiologist, bác sĩ chẩn đoán hình ảnh.

Sonographer – chuyên viên siêu âm – Sonograher thực hiện kiểm tra bằng siêu âm tần số cao ( frequency ultrasound) theo chỉ định của bác sĩ cho nhiều tình trạng, vd như siêu âm thai, siêu âm ngực/ mô vú, bụng (siêu âm nội tạng), tim, phụ qua, cơ xương, mạch máu, tuyến giáp… 

Mình muốn chia sẻ thêm, khi vào bệnh viện siêu âm hay chụp X-quang, thường bệnh nhân phàn nàn là khi hỏi có vấn đề gì không, có ổn không, thì radiographer/ sonographer không trả lời, chỉ nói bệnh nhân gặp bác sĩ để được giải thích thêm. Điều này khiến những bệnh nhân không hiểu hệ thống y tế Úc thấy radiographer/  sonographer vô trách nhiệm, hay “chảnh”, nhưng thật ra họ không nói vì chẩn đoán và báo cáo cho bệnh nhân không nằm trong phạm vi hành nghề của họ. Nếu chẩn đoán và tư vấn với bệnh nhân thì họ đã vượt quá quyền hạn và có thể ảnh hưởng tới giấy phép hành nghề. Vì vậy bệnh nhân đừng trách khi đi chụp ảnh, siêu âm mà chuyên viên chụp ảnh không chẩn bệnh nhé.

Social Worker – Nhân viên xã hội – Social worker (SW) có sứ mệnh cải thiện phúc lợi, tìm giải pháp và giúp mỗi cá nhân khắc phục và các vấn đề trong cuộc sống, phát huy khả năng sống tự chủ, độc lập và có một môi trường sống an toàn. Đối tượng cần được SW giúp bảo vệ thường là những người yếu thế (vulnerable people) như người gặp vấn đề bạo lực, hỗn loạn trong gia đình, phụ nữ/ trẻ em bị bạo hành/ lạm dụng, người có chấn thương, khuyết tật, thất nghiệp, các vấn đề về sức khỏe tâm thần, nghiện rượu hoặc ma túy, người vô gia cư hoặc không có chỗ ở, công việc ổn định. SW là cầu nối cung cấp thông tin và liên kết đến các dịch vụ có liên quan (vd dịch vụ Occupational therapy, speech therapy, dịch vụ cleaning hoặc carer), điều phối dịch vụ, vận động chính sách.

Speech Therapist – chuyên viên ngôn ngữ trị liệu – đọc tại link

Paramedic – Chuyên viên cấp cứu – Paramedic là người đầu tiên tiếp cận bệnh nhân tại hiện trường cấp cứu, đánh giá và chăm sóc những bệnh nhân bị thương tích đe dọa đến tính mạng hoặc không đe dọa đến tính mạng trong lúc vận chuyển bệnh nhân đến các cơ sở y tế.

Điều kiện cơ bản để trở thành một chuyên viên y tế liên ngành

• Tốt nghiệp bằng Đại học chuyên ngành hoặc bằng Cao học chuyên ngành, nhiều trường không đòi hỏi bạn phải có bằng Đại học cùng chuyên ngành, nên việc học Cao học để đổi ngành khá phổ biến ở Úc. Vd bạn có thể học đại học ngành Kinh doanh, kế toán rồi học cao học ngành Occupational Therapy/ Psychology pre-registration.
• Đăng kí hành nghề với Cơ quan quản lý hành nghề y tế Úc (AHPRA) và hiệp hội chuyên ngành. 
• Tiếng Anh yêu cầu cho những ngành khối sức khỏe, bao gồm điều dưỡng, hộ sinh và allied health nằm trong link này để các bạn tham khảo, cụ thể là IELTS 7.0 trở lên (không kĩ năng nào dưới 7.0) hoặc PTE 65 trở lên (không kĩ năng nào dưới 65).
• Bảo mật thông tin khách hàng và tuân thủ các quy định hiện hành liên quan đến bảo vệ trẻ em (thường phải có working with children card và police check của bang/ lãnh thổ bạn đang làm việc).